Grad na Moravi

"GEOGRAFSKI POLOŽAJ"U podnožju Kucajskih planina, u srcu Pomoravlja, nalazi se jedan od najstarijih gradova u Srbiji-Cuprija.Grad, koji je kroz vekove rušen i svaki put iznova podizan, grad sa dugom tradicijom mostova i još dužom istorijom, postoji još od davnina.Cuprija, grad u dolini Velike Morave, udaljena je od Beograda 147km i do nje se stiže glavnom železnickom i putnom magistralom Beograd-Niš. Središte je opštine od 287km² i 16 naselja, na nadmorskoj visini od 119m.Podignuta je uz desnu obalu Velike Morave, kod ušca njene desne pritoke Ravanice. Ona je ujedno i najizrazitiji ''moravski grad'', jer jedina medju moravskim gradovima leži neposredno uz veliku reku.Sa razlogom se kaže da je Cuprija grad mostova. Nekada jedan, koji je nesumnjivo i odredio simbol ovog grada, a danas devet koji su tu tradiciju i nastavili. Ovaj ravnicarski, nizijski i srednjosrbijanski grad, takodje je i središnje naselje u jedinstvenom trogradju, Jagodine na severu i Paracina na jugu.Njen geografski položaj, svakako je jedan od najznacajnijih prednosti opštine, a posebno je od znacaja, vec pomenuta blizina dva susedna grada, kao i povezanost sa svim gradskim centrima u zemlji. "ISTORIJA GRADA"Zahvaljujuci povoljnom geografskom položaju, ovo podrucje bilo je nastanjeno još u kameno doba. O tome najbolje govore mnogobrojna oruda, oružja i predmeti od keramike pronadeni kod pecine u blizini manastira Ravanice, kao i u samoj Cupriji i njenoj najbližoj okolini. U gvozdeno doba, ovu oblast, nastanjivali su Tracani, veliki i ratoboran narod, pleme Mezi i pleme Tribali. U IV veku pre nove ere, u ove krajeve došli su Kelti iz Panonske nizije. Njihova vladavina, nije dugo trajala, jer su se na zapadu Balkana, pojavili Rimljani. Rimska osvajanja, bila su velika i trajala su nekoliko vekova. Oblast izmedu Morave i Timoka, Rimljani su zauzeli tek nešto pre nove ere. Za grad na Moravi, nastupilo je sasvim novo doba, period potpunog procvata. Tada je na ušcu reke Ravanice u Veliku Moravu podignut rimski grad Horeum Margi, glavna stanica na vojnom putu Kostolac-Niš.Ubrzo nakon toga, Rimljani su sagradili kameni most, a sa njim i utvrdenje koje ga štitilo. Grrad na Moravi, bio je u to vreme glavni i najveci grad Gornje Mezije (oblast severne Srbije i severne Bugarske), punih šest vekova, njen najvažniji privredni, trgovacki, saobracajni, administrativni, strategijski i kulturni centar, koji je imao velike magacine žita ,radionice oružja, arsenale za celu ovu oblast, hramove, kupatila i kanalizaciju, parkove i ulice.(Ostaci ovog grada iskopani su u samom centru Cuprije).Nakon Rimljana, Balkansko poluostrvo zauzeli su Huni koji su polovinom V veka opljackali i spalili Horeum Margi. Tako je nestao šest vekova star, lep i bogat grad na Velikoj Moravi. Ostalo je samo secanje i ruševine starog kamenog mosta, kao spomen na proteklo vreme. U srednjem veku, na tom mestu, pominje se srpsko ime mesta Ravno, u kojem je 1189.godine, Stefan Nemanja, veliki župan Srbije docekao krstaše Fridriha Barbarose na III krstaškom pohodu. Kasnije turci obnavljaju naselje Ravno, davši mu ime Morava-Hisar (Morava varoš), a na temeljima starog rimskog mosta Mehmed paša Cuprilic (1660.godine) podiže drveni most-cupriju, po kome je grad i dobio sadašnji naziv. Zahvaljujuci svom položaju pored mosta i glavnog carigradskog druma, Cuprija polako pocinje da se razvija sve do 1890.godine, kada postaje i centar moravskog okruga.Pocetkom dvadesetog veka, Cuprija postaje i važan železnicki centar, jer je tada proradila ložionica za opravku lokomotiva i vagona.Prvu osnovnu školu Cuprija je dobila 1815, a Gimnaziju 1909.godine.1868.godine, podignuta je i prva bolnica, dok je okružna sagradena 1906.godine.Današnja Cuprija, poznata je po školstvu, zdravstvu, atletici i muzici."KULTURNO ISTORIJSKO NASLEDjE"U turistickom delu, Cuprija nudi prebogatu duhovnu bastinu srednjovekovne Srbije kroz manastir Ravanicu, a u neposrednom okruzenju manastira Manasije I Sisojevac, prelepe obronke Homoljskih planina I Kucaj planine za lovni turizam I obliznjom atraktivnom Resavskom pecinom, virove I brzake Velike Morave I dva vestacka jezera za riboliv, I znacajno istorijsko mesto Ivankovac gde je srpska vojska 1805 godine odnela prvu veliku pobedu nad Turcima u I srpskom ustanku.

A SADA:

Da i ja dodam jednu sliku Ćuprije:

Manastir RavanicaNa samo 10 kilometara od Cuprije, u podnozju Kucajskih planina, nalazi se manastir Ravanica. Sagradio ga je Knez Lazar Hrebeljanovic kao svoju zaduzbinu 1381 godine. Spada u najlepse arhitektonske spomenike moravske skole. U sklopu manastira nalazi se I crkva svetog vaznesenja, sagaradjena izmedju 1375 I 1377 godine. Sam manastir opasan je jakim odbrambenim zidom sa sedam kula. Ubrzo nakon pogibije na Kosovu, Knez Lazar proglasen je za sveca I njegove mosti se 1392 godine prenose u manastir. Tu su lezale sve do 1690 godine, kada su monasi bezeci od najezde neprijateljske vojske, pobegli u Ugarsku noseci mosti Kneza Lazara sa sobom. Tek 1989 godine njegove mosti se ponovo vracaju u Ravanicu. Osim po arhutekturi, Ravanica je poznata I kao mesto na kome je pocela moravska skola srpskog slikarstva,a od svih srednjovekovnih srpskih zaduzbina ona se najvise pominje u narodnoj poeziji Vuka Karadzica.Upravu manastira Ravanica 1946godine, preuzima Igumanija Jefimija sa 25 monahinja.Tom prilikom Ravanica je posle 6 vekova, po prvi put postala zenski manastir.I pored mnogobrojnih razaranja koje je dozivljavala i u kojima je sledila sudbinu svog naroda, Ravanica je mukotrpno cuvana kao izuzetno svedocanstvo stvaralackih napora srpskog naroda. Mnogi umetnici, slikari, klesari I zlatari, unosili su u ovaj manastir sve svoje talente I umeca, prenoseci nam na taj nacin istovremeno I duh I atmosferu svog vremena.Današnji izgled manastira RavanicaIVANKOVAC 1805Na samo nekoliko kilometara od Cuprije, 1805 godine, odigrala se cuvena Ivankovacka bitka. To je najsvetliji ustanicki dogadjaj posle Orasca,a pre Misara.Boj na Ivankovcu oznacio je kraj borbe protiv Janicara I pocetak rata naroda Srbije protiv Turskog carstva. Silnoj turskoj vojsci koju je predvodio Hafiz Pasa, omiljeni vojskovodja turskog sultana, suprostavili su se brojcano daleko slabiji Karadjordjevi ustanici. Samouvereni pasa hvalio se velikom veziru, da je krenuo u kaznenu ekspediciju protiv Srba, obecavajuci kao taoce citave porodice najvidjenijih srpskih staresina. Dok se na drugoj strani, vojvoda Milenko Stojkovic uveliko pripremao. Podigao je tri sanca, u kojima je imao samo jedan gvozdeni topic, a dovoljno becara, dobrovoljaca I vojnika, predvodjenih istaknutim vojvodama jugoistocne Srbije- Petrom Dobrnjcem, Stevanom Sindjelicem, Ilijom Stosicem, Pauljem Matejicem I Milisavom Djordjevicem. Zaposeli su polozaje na desnopj obali Velike Morave nameravajuci da navuku Hafiz-pasu na prostor od Gilja do Ivankovca.Otkrivsi ustanicku nameru vezir je poslao Vojvodi Milenku Stojkovicu pregovarace, ponudivsi mu knestvo u pasaluku, na sta je dobio odgovor:da Vojvoda Milenko Stojkovic vise voli da bude srpski komandant, nego turski beratlija I da nece biti prolaza dok su on I njegovi ustanici zivi.Bitka je pocela 18.avgusta I trajala je ceo dan. Ustanici su u velikom sancu izdrzali sve turske napade. U junackoj odbrani, istakao se Stevan iz prova, koji je zadobio sedam rana. Ivankovacka bitka, uverila je ustanike da imaju snage da se odmere I sa mocnim carstvom. Vise se nije moglo nesmetano ici iz Carigrada u Beograd I samopouzdanje u njoj steceno, svrstava Ivankovac u red najvecih bitaka Srpske revolucije. Danas na Ivankovcu postoji Spomen-park sa spomenikom Milenka Stojkovica podignutog u znak secanja na nase junake protiv turskog carstva. Ove godine je spomenik restauriran zbog obelezavanja 200.godisnjice od ovog za nas I nasu istoriju vaznog dogadjaja.

isto mesto, ali u proleće
1.maj 2007.

Uživajte u lepotama Velike Morave!!!